O pracach w VI sezonie badawczym…
Prace archeologiczno-architektoniczne realizowane w ramach szóstego sezonu badawczego przy kościele św. Jakuba Apostoła w Toruniu trwały od 3 do 28 sierpnia 2015 r. Były to dni niezwykle upalne i równie niezwykle obfitujące w interesujące odkrycia. Był to też najprawdopodobniej ostatni sezon systematycznych prac wykopaliskowych na tym stanowisku. Zależało nam zatem szczególnie na rozwiązaniu zagadkowych kwestii, które pojawiły się w czasie poprzednich badań oraz na rozpoznaniu interesujących miejsc dotąd nieobjętych naszymi pracami.
Archeologia jakubowa – badania 2015 – Kasia Błoch, która dzień w dzień, codziennie czuwała nad tym co się tu działo… i Madzia Czadrowska, która też się od czasu do czasu pojawiała i fajne „fanty” znajdowała. A na dole my, rzecz jasna!
W trakcie badań założone zostały trzy wykopy archeologiczne o łącznej powierzchni około 34 m2. Rozpoznaniem objęliśmy trzy strefy bezpośredniego otoczenia świątyni, czyli teren dawnego przykościelnego cmentarza.
Archeologia jakubowa – badania 2015 – niezmordowani kierownicy wykopów – Martyna Malinowska (W-17/15), Judyta Ostapiak (W-15/15) i Mateusz Magalski (W-16/15). Tak, czyli przy notowaniu można ich było spotkać najczęściej! 🙂
Największy z naszych wykopów – W-15/15, zlokalizowany został przy wschodniej ścianie prezbiterium, w pobliżu jej narożnika południowo-wschodniego. Otoczenie tego miejsca było już przez nas rozpoznawane w trakcie I i IV sezonu badawczego (wykopy W-1/08 oraz W-11/12), a na szczególną uwagę zasługiwały odsłonięte wówczas układy fundamentów prezbiterium.
Archeologia jakubowa – badania 2015 – prace eksploracyjne w wykopie W-15/15,Oliwia Warecka z gracją pozująca przy łopacie oraz mężczyzna silny jak stal, czyli Bartek Rzepkowski
Kolejny wykop, W-16/15, umiejscowiony został przy południowej ścianie południowego ciągu kaplic bocznych kościoła, w pobliżu miejsca gdzie niektórzy badacze rekonstruują dodatkowy portal boczny prowadzący do wnętrza średniowiecznej świątyni.
Archeologia jakubowa – badania 2015 – nawał prac wszelakich w wykopie W-16/15, uśmiechnięta Nika Cicha oraz skupiony Tomek Sarnowski
Ostatni z wykopów AD 2015 – W-17/15 wykonany został przed fasadą zachodnią kościoła, tuż przy niezwykle ważnym miejscu, jakim był i jest portal główny świątyni.
Archeologia jakubowa – badania 2015 – ukryty za taśmami i hałdą wykop W-17/15, zawsze chętna do pracy Marta Kacprzak i zawsze zapracowany Mariusz Gajek
Oprócz zasadniczych wykopów w sezonie tym wykonany został też jeden dość duży wykop sondażowy, S-6/15. Sondaż umiejscowiony został niejako symetrycznie względem wykopu W-15/15, tj. w pobliżu północno-wschodniego narożnika prezbiterium i miał przynieść odpowiedź na pytanie czy układ fundamentów w tych dwóch miejscach jest wobec siebie podobny.
Archeologia jakubowa – badania 2015 – dokumentująca kolejny pochówek Olga Łukomska oraz Kuba Michalik na warstwie już niecmentarnej, a poniżej ziomalski squad sondażu S-6/15 😉
Celami badawczymi prac było: rozpoznanie fundamentów ściany wschodniej prezbiterium, a tym samym uzyskanie nowych danych na temat etapów i chronologii budowy kościoła jakubowego; rozpoznanie fundamentów południowej ściany południowego ciągu kaplic bocznych oraz ewentualnych śladów pod drodze prowadzącej do domniemanego średniowiecznego portalu bocznego; odsłonięcie fundamentów masywu zachodniego świątyni oraz rozpoznanie nawarstwień w bezpośrednim sąsiedztwie głównego wejścia do kościoła; rozpoznanie kolejnych kwater średniowiecznego i nowożytnego cmentarza przykościelnego; pozyskanie artefaktów niosących informacje na temat szeroko pojętej kultury materialnej (zwłaszcza funeralnej) średniowiecznych i i nowożytnych mieszczan Nowego Miasta Torunia.
Archeologia jakubowa – badania 2015 – ach, ta sława! – pozujemy do zdjęcia na stronę uczelni 🙂 Poniżej odkrywcy z wykopu W-16/15, czyli Agnieszka Milewska i Bartek Kurtys
Wśród odkryć dotyczących architektury na szczególną uwagę zasługuje potężny fundament odsłonięty w wykopie W-15/15. Założenie zbudowano z dużych kamieni i głazów narzutowych, tworząc kilka poziomów odsadzek, mocno wysuniętych przed lico ceglanej ściany. Świadczy ono nie tylko o rozmiarach całej budowli jaką jest obecny kościół św. Jakuba, ale stanowi również najprawdopodobniej kolejny ślad po istniejącym tu starszym prezbiterium.
Archeologia jakubowa – badania 2015 – dwa filary wykopu zachodniego (i dokumentacji wykopu wschodniego), czyli Magda Kozicka i Ewka Wielocha oraz… wzniesiona przez panów z W-16/15 brukowano-łopatowa konstrukcja quasi-świątynna 😉
Dla kontrastu, odsłonięty (wprawdzie tylko we fragmencie) fundament zachodni stanowił założenie o wiele prostsze. Z kolei najciekawszym odkryciem architektonicznym z wykopu W-16/15 była ceglana arkada wykonana pomiędzy przyporami znajdującej się tu kaplicy bocznej. Z ceglanych partii wszystkich odsłoniętych fundamentów pobrane zostały próbki cegieł do badań metodą termoluminescencji, które od lat wykonuje dla nas zespół pod kierunkiem dr hab. Alicji Chruścińskiej z Instytutu Fizyki UMK.
Archeologia jakubowa – badania 2015 – zintensyfikowanie prac dokumentacyjnych w wykopie W-16/15 oraz zachwycony odkryciami Rafał Pogorzelski i cierpliwie uprzątająca teren powykopowy Kasia Młotkowska
We wszystkich wykopach odkrywane były kolejne poziomy pochówków dawnego przykościelnego cmentarza. W VI sezonie badawczym wyróżnionych zostało 57 grobów o zachowanym pierwotnym układzie ciała zmarłego oraz ponad blisko 100 zespołów kości ludzkich przemieszanych, luźno występujących w warstwach, w tym dwa zidentyfikowane jako ossuaria (czyli pochówki zbiorowe). Wybrane zespoły kości poddane zostały analizie antropologicznej przed dra Jarosława Bednarka. Dominowały tu pochówki osób dorosłych, choć zdarzyły się również szczątki osób zmarłych w wieku podeszłym, a także płodu. W strukturze płci zidentyfikowano więcej pochówków kobiet (dominacja pochówków kobiet w kwaterach przy prezbiterium zauważalna była także dla odkryć z poprzednich sezonów badawczych). Kości ludzkie odkryte w sezonie 2015 zostały od razu pochowane na powrót w tegorocznych wykopach.
Archeologia jakubowa – badania 2015 – okrywanie kolejnego grobu (akurat dr hab. Agnieszka Noryśkiewicz z Instytut Archeologii UMK pobiera próbę z wianka grobowego do badań palinologicznych) oraz uśmiechnięci przy pracy Iza Ryżek i Kuba Rychlik
W pozyskiwanym materiale zabytkowym dominowały ułamki naczyń ceramicznych, średniowiecznych oraz nowożytnych. Ponadto, pozyskano szereg przedmiotów metalowych i szklanych, elementy ceramiki budowlanej i kości zwierzęce. Szczególną grupę stanowią tzw. zabytki wydzielone, czyli liczący 80 pozycji zbiór przedmiotów o charakterze wyjątkowym (rzadkich, osobistych, dekoracyjnych). Na uwagę zasługują m.in. trzy pierścionki znalezione in situ na palcu pochowanej osoby, fragment płyty nagrobnej, liczne przykłady dobrze zachowanych reliktów wianków grobowych, w tym doskonale zachowany duży kwiatek z nici metalowej.
Archeologia jakubowa – badania 2015 – nieco nostalgiczny Rafał Imielski, nasza wspólna zaduma na koniec badań oraz łamiący ten smutny nastrój roześmiany Mateusz Ruciński
Szósty sezon badań wykopaliskowych przy kościele św. Jakuba Apostoła w Toruniu przyniósł nowe, interesujące odkrycia przede wszystkim na temat architektury tej jednej z najpiękniejszych gotyckich budowli Pomorza. W rozpatrywanych od 2008 roku kwestiach badawczych pojawiły się nowe wątki, niektóre przyniosły odpowiedzi na istniejące pytania, inne stały się nowymi „zagwozdkami”. Bez wątpienia świątynia jakubowa kryje wiele tajemnic i ciekawostek, i powinna być poddawana dalszym pracom badawczym, także wykopaliskowym. Te ostatnie powinny teraz zostać wykonane w jej wnętrzu, przede wszystkim w obrębie prezbiterium. Sezon 2015 był prawdopodobnie ostatnim sezonem systematycznych prac archeologicznych w otoczeniu kościoła.
Archeologia jakubowa – badania 2015 – czasem na stanowisku się pojawiały i swoje trzy grosze do wszystkiego wtrącały Asia Struwe i Ania Cicha. A pośrodku – tak nam mijały soboty w pracowni…
Nasza ekipa:
dr hab. Krystyna Sulkowska-Tuszyńska, prof. UMK – kierownik badań
Archeologia jakubowa – badania 2015 – Pani Profesor jak zawsze zadowolona z odkryć i dumna ze swoich studentów!
mgr Katarzyna Błoch, dr Anna Cicha, mgr Joanna Struwe
Weronika Cicha, mgr Magda Czadrowska (kierownik sondażu S-6/15), Mariusz Gajek (kierownik sondażu S-6/15), Rafał Imielski, Marta Kacprzak, mgr Magdalena Kozicka, Bartosz Kurtys, Olga Łukomska, mgr Mateusz Magalski (kierownik wykopu W-16/15), Martyna Malinowska (kierownik wykopu W-17/15), Jakub Michalik, Agnieszka Milewska, Katarzyna Młotkowska, Judyta Ostapiak (kierownik wykopu W-15/15), Rafał Pogorzelski, mgr Mateusz Ruciński, Izabella Ryżek, Jakub Rychlik, mgr Bartłomiej „Rzepak” Rzepkowski, mgr Tomasz „Sarna” Sarnowski, Oliwia Warecka, mgr Ewa Wielocha.
Archeologia jakubowa – badania 2015 – my 🙂
Podziękowania za pomoc w organizacji i przeprowadzeniu wykopalisk AD 2014 kierujemy do:
Dziekana Wydziału Nauk Historycznych UMK prof. dr hab. Jacka Gzelli
Wicedyrektora Muzeum Okręgowego w Toruniu pana mgr Emanuela Okonia
Ekspedycyjnego Kierowcy – pana mgr Krzysztofa Rybki
Archeologia jakubowa – badania 2015 – my raz jeszcze i jeszcze raz 🙂
Archeologia Jakubowa 